Pilorinhu: Di Pilorinhu Sidadi Velha a Gore ate Aksum

Voltandu pa splorasom di nos tema di proposta di trazi um kompriensom storika di nos realidadi Afrikana komu bazi pa dizenvolvi midjor kampu sosial kultural politiku ou ideolojiku pa novu jerasom afrikanu em spesial na Kabu Verdi Senegal i Ethiopia; i ainda skrebendu na nos propi lingua kriola nos propozitu oji nu sta analiza di forma brevi kontributu di um grandi sientista afrikanu Senegales ki nos na Kabu verdi pur izemplu nos guvernantis ou ministrus di edukasom ou di kultura sei la ka preokupa ku poi sis ideias na planu kurikular ki fari na planu di kunhesimentu popular.

E klaru ki ou e falta di kunhesimentu ou e um menosprezu ou ainda e um desisom prepozitada meditada pa serebrus giadu pa neokolonialismu mo kel ki Fanom kel mediku psikiatra i revolusionariu argelianu ta txoma na si livru di peli pretu di maskara branku.

Es grandi omi sientista di nos analizi da um otu versom pa siensia em jeral i um konsepsom mas negrifikadu di kel siensia ki nu konxi komu egiptolojia oji pratikamenti na mom di imperialismu.

Si nomi e Cheikh Anta Diop nomi ki bem dadu um di kes maior universidadi di Afrika situadu na sentru di Dakar.

tantu pa imaji di sujidadi des spasu digradasom i konteudus inxinadu sta lonji di dignifikasom des grandi omi i di nos kontinenti em jeral u ki nu ta bem prova mas tardi ku diskursu ki Sarkozi ta setadu pe fazi nes propi Universidadi.

E tristi ainda na universidadis di Cabo Verdi nem na kampu di Sosiolojia ki fari na kampu di Storia ou Siensias Umanas em jeral ka kompreendi importansia di kunhesimentu di Cheikh Anta Diop pa afrikanu i pa dizenvolvimentu kontinenti afrikanu em jeral si konsiensia ideolojika.

Es grandi sientista afrikanu egiptolugu ki foi pratikamenti rijeitadu pa kumunidadi sientifika europeia na altura i ki foi alvu di txeu trosa i intimidasom pulitika pa es kumunidadi konformi propri dokumentariu KEMTIYU produzidu pa Oumane Mbaye em 2016 ta mostra ku tudu novus diskobertas ki e bem fazi di mintira sobri realidadi afrikana.

Sarkozi na altura presidenti di Fransa pais ki teni afrika sufokadu ku mo na piskos na 26 di Juliu 2007 tevi a koraji di fazi um diskursu patetiku peranti um plateia na propri universidadi Cheick Anta Diop a rinova i reafirma ma afrika e um kontinenti atrazadu sem storia i sem visom di futuru- https://www.youtube.com/watch?v=s32eInxqubw -

Tristi e pamodi maioria di afrikanus ta konkorda i kridita na es visom pesimista di afrika sem futuru jeridu pa presidentis ditadoris.

Ou seja e um visom ki ta mostra mo ki dirijentis Europeus ta odja Afrika i moki ki implimentadu sistema edukasional afrikanu kolonizadu peranti omi branku kolonizador: ma omi bem di makaku i es makaku e omi afrikanu ki bem di kaverna i mesti ser Sivilizadu termu ki oji ta uzadu komu Dizenvolvimentu.

Sivilizasom e um konseitu trazidu atraves di misom evangelika kristom romanu duranti periudu di skravidom si nu bai mas lonji nu ta odja ma e ka verdadi ma antis di kil adja tinha varius sivilizasom afrikana. - odja mapa di afrika dibaxu bu ta konfirma.

Pa kontinua sem sai di sfera di Senegal na nos ponti ideolojiku ki nu kre fazel ku Kabu verdi i Etiopia ; Es grandi omi ki fazi si kombati a nivel kultural idukasional e pa maior kunhesimentu di egiptu antigu e kaba ku txiga um grandi konklusom na sis peskiza : diskuberta di maior krimi kontra siensia ku falsifikasom konsienti di storia di umanidadi : a falsifikasom di storia di egiptu pa poi na gresia.

Na skola universal sta skritu ma gresia e bersu di siensia au pasu ki nunka es ka ta mostraou ma tudu filosofus gregus fazi viaji ti alexandria pa bai studa i trazi diploma.

Um krimi propositadamenti pa alimenta i perpetua splorasom umana atraves di ideolojias ki ta konsidera branku komu uma rasa i superior a pretus mas konkretamenti kel ki nu konxi na manual di skravatura.

Kodigu negru pur izemplu e um livru ki espesie di konstituisom legal ki ta legitimaba skravizasom di afrikanu foi skrebedu pa Colbert i sinadu pa Luis XIV em 1685.

Sigundu autor des livri termu skravu surji primeru bes na testamentu di Noe i maldisom di canaam fidju di Chan.

Ou seja fundamentu di skravatura pa Europeus foi enkontradu na Biblia i di la fazedu 60 artigu pa justifika masakri modernu di milhons i milhons di omi torturadu dezumanizadu sportadu divididu pa sirbi kaprixu di osidenti dexandu afrika pratikamenti na um kondisom di zeru u ki Sarkozi ka sikundi na si diskursu na Dakar.

Bom pa kela nu ta bem abri um kapitulu kompletu pa fala des kodigu negru dipos. Gosi nu ta gostaba di kontinuaba simplismenti a riferi i poi em kauza um konseitu sivilizatoriu ki dexa umanidadi afrikana pratikamenti distruidu oji ku bazis sientifikas i relijiozas ku limitasom i fronteras entri paizis afrikanus.

E klaru ki tudu prosesu di kolonialismu foi alimentadu ku kel fe i krensa na superioridadi di rasas mas na verdadi tem otuz suposisom ainda mas forti ki e aspetuz di ordi spiritual ki nu ta bem papia tambe mas tardi riferindu

Kombati di Anta Diop foi stremamenti importanti para bem fulia na lixu di storia varius tesis sientifiku ki ta poi Gresia na sentru di atensom i bersu di siensia i ta neglijensia prestoria i tudu papel ki na vale di Nilo egiptu kultura faraonika tevi pa mundu di oji.

Anta Diop e klaru na si proposisom : e ka so fla ma egipsianus faraonikus mumifikadu era povu pretus mas pa el e konsidera-asom ki tudu es diskoberta e um fatu storiku afrikanu mundial e sobretudu um konseitu sientifiku operasional.

U ki e kre fla ku kela tambe e ki da afrika kel ki e di sel mostra ma nu tem um forti kultura identidadi i forsa i tambe ma afrika unidu em federasom debi fazi parti di prinsipiu di konsi si propi storia i bazia na si propi realidadi.

E ka sima oji nu ta odja mudelu di dizenvolvimentu afrikanu baziadu na konsepsom di otuz realidadis diferentis di sel.

Pa es grandi omi ki podi ser konsideradu kriador di verdaderu utilidadi di Karbonu 14 na kontextu ki ta sirbi verdaderamenti afrika um substansia kimika ki ta ta permiti datasom di vestijius di pasadu ; inda mas ku fatus storikus klimatikus e prova ma tudu omi na stadu inisial era pretu i kis es ba ta sai i ki pa diferensas klimatika kor ba ta muda pa diferentis povus europeus aziatikus indius etc.

Pa es omi retorna a egiptu em tudu sis formas e kondisom nisisariu pa rekonsialiasom di sivilizasom afrikana ku sis storia pa um novu siensia umana moderna i pa rinovasom di kultura afrikana.

Pa Cheik anta Diop e stremamenti importanti pa nos futuru kultural i Egiptu pa nos debi tem mesmu papel ki kultura grego-latina okupa pa dizenvolvimentu ediolojia osidental.

E ta bai mas lonji inda pa mostra ma maior parti di ideias ki es ta trazenu e ka mas di ki imitasom di nos ansestral : komu izemplu judaismu ; cristianismu ; islam ; dialetika ; teoria di ser ; siensias izatas ; astronomia ; medesina literatura arkitetura etc etc

Oji nu podi te fla ta fla ma siensia i teknolojia moderna bem di osidenti mas e prezizu sabi ma saber universal kori di la di vale di Nilo – Egiptu konformi Anta Diop.

Bom es omi diskonhesidu di maior parti di intelektual kauverdianu i di maior parti di afrika sis ideias ka foi kolokadu na pratika apizar di tudu sforsu fetu duranti sis peskizas sobri asuntu 1946-1954.

Oji nu ta sta odja um pikenu luz na fundu di tunel sobri federalismu afrikanu konsepsom labantadu dja na anu 1952 ku studantis na Fransa di origem afrikana ku RDA ki kumesa ta podu kestom di um federalismu afrikanu i propi independensia di kontinenti sigundu propi Anta Diop na altura secretario jeral des movimentu na fransa sima movimentu na Casa di studanti em portugal ku studantis di kolonia portugesa kazu di Cabral Agostinhu Netu etc

Bom nu torna pa rasiosiniu inisial sistema imperialista tem meius i interesis pa perpetua mintira na sistema idukasional u ki sta visivel ate oji na nos skolas afrikanas.

Dja nu odja ma tantu nos skola komu nos relijiom e baziadu sobri mintira gravi sobri nos orijem. Manera ki nu ta inxinadu a pensa i a aji relijiozamentu ou intelektualmenti ta trazenu um serie di problemas komportamental tal komu setasom komu inferior i diskriminasom di otuz afrikanus pa kor di peli i kor di ses odjus.

Nos sistema idukativu e baziadu totalmenti na teorias eurosentrikas ku diskunhesimentus di fatus importanti sobri verdadi di orijem umana.

Sima Cabral fla i nrepiti konformi nu fla na kel otu artigu antis di keli nos storia foi interompidu. Nos kapasidadi di produsom e limitadu pa influensia stranjeru ; a nos e divididu pa nu ka intendi nada ki ta pasa alem di nos frontera ku otuz paizis vizinhus. Televisom ta mostranu imaji di um afrika dis-grasadu ou seja sem grasa di Nhordes.

Oji nu ta pensa so na bai Europa mesmu ki na boti pa atravesa atlantiku dexandu familia suisidandu na agus di miditiraniu a partir di praias di kosta di Senegal pur izemplu.

na kazu di CV nu ta odja piskadoris na buska pom di vida pa sis fidjus ta mori na kanal di boa vista i maiu enkuantu ki barkus di Uniom europeia ta piska trankuilu na nos agu ku setasom di nos guvernantis.

Na nos kabesa ou na sis kabesa importanti e so tem bom trabadju tem bom kaza bom karu mas u ki kuazi sempri nu ta skesi di luta pa da kontinuidadi.

Pa nos tema e superimportanti pa nu konxi i valoriza teorias di um afrikanu i sedu pa nu inxina nos kriansas kem ke es i kuze ki es fazi i pamodi i kuze ki sta speras manham.

Es omi dexa planus stratejikus di afrika negra na tudu sektor mutu mas importanti ki kes teorias marxistas hegelianas ou piajetanus freudianu etc etc.

Pur isu alternativa ki nos nu ta aprizenta e ki di fatu nu kumesa ta toma liberdadi di inxina nos mininus na nos kumunidadis verdadi utilizandu tudu meius ki nu podi pa ki manham es pega tudu legadu di trabadju fetu tudu eransa di nos ansestral.

E ku um grandi djunta mom ku um grandi mobilizasom ku um grandi simplisidadi ki nu podi intendi ki storia afrikana tem valor i ma asosiasom tipu pilorinhu e apenas um izemplu di ki djuntandu mom nu podi inisia um prosesu di kontinuidadi.

ago nu ta purgunta undi bu kontribuisom komu intelektual afrikanu rispeitador di bu storia i valorizador di sangi diramadu i undi sta bu kontribuisom panafrikanista.