quinta-feira, 19 de setembro de 2019

DiFidjus Ponta Txada Grandi - alguns Aspetus i Rilatus di Imajinariu mistiku Txadensi.



Na kontinuasom di Blog anterior nu sta bem papia um poku sobri ASOSIASOM KUMUNITARIA ki pilorinhu ta riprizenta, kuze ki e um asosiasom i kuze ki e tem a ver ku storia di um kumunidadi, i pamo ki e importanti elementus asosiativus ou moradoris konxi storia di komunidadi dretu, kuandu el me e sta envolvida num trabadju asosiativu.

Um kumunidadi e um konjuntu di pessoas ta vivi djuntu. Karateristika mas importanti ki ta simboliza um komunidadi e akontesimentus moda morti, i tudu ritual ki sta envolvidu.

Um sigundu elementu importanti e lasus familiaris. Inda nu podi aborda um terseru elementu ki e mo ki komunidadi ba ta strutura sis sobrevivensia i sis vivensia.

Na kazu di Txada Grandi antis kunhesidu komu Ponta Txada, elementus fundamental di uniom foi TABANKA.

El e di kes primeru manifestasom kultural di Kabu Verdi, pur otu ladu nu ta atxa Batuku dansa tradisonal di Cabo Verdi pratikadu pa mudjeris.

Batuku sta mas pa Txada Grandi Tras di ki frenti inisialmenti. Bom, falandu di Txada Trás e surji prumeru ou sigundu em rilasom a Txada Frenti? keli e um bom kestom. Em prinsipiu nu ta konsidera Txada Trás mas Antigu.

Txada Tras sta mas lonji di Sidadi. Mas nu ta bem fala del midjor na proximu Blog.

Txada Grandi e konxedu pa si Tabanka. Mas kuze ki e rialmenti TABANKA. Tabanka e muitu antigu na Zona podi ser ki zona kumesa ku el.

 Es ta fla ma  muitu tempus atrás ma tinha um sinhor ki txomaba Munda, me odja S. Juan Batista em pessoa ku si vara na mom.  Ma staba txeu fomi i pisoas ka kre brinkaba Tabanka mas kel sinhor risponsavel li di kapela me kumesa ta toka tamboru dipos di rivelasom ma pisoas kumesa brinka tabanka di novu.

Tabanka e asosiasom di primeru sokoru, na kazu di morti duensa kulaker problemas. E tem ritual spiritual invokasom di spritus i personagens religiozus i di karater sosial, kultural i spiritual.
Tabanka e bazikamenti di kes primeru manifestasom di ubuntu Afrikanu. E la ki tudu asosiasom ba bebi na fonti.
 

Txada Grandi e pratikamenti um Tabanka. Na ladu Tabanka di Txada ta izisti um kultura txeu skesidu.

Nu sta fala di Resa. orasom tipu di kantiga, fetu muitas vezis em okasiom di kumemorasom di Santu Antoniu, kela nha Avo ta fazeba el. Mas adianti nta bem fala di storia familiar pa midjora kompriensom di materia.

Na inisiu nu trasa roteiru des rilatu nu fala na kestom di lasu familiar ki ta fazi um kumunidadi. Muitas vezis si bu ka ta fazi parti di Tabanka, si bu ka ta fazi parti di nasidu na kumunidadi, bu tem menus familias i bu setasom e minor as vezis ate exkluidu konsideradu komu kel ki bem di fora.

Tambe familias sta divididu em regiom i em klasi sosial. Purtantu alguns familias ba ta ganha privilegius sosial i pulitikus mas di ki otu i kumesa kes primeru siparasom sosial. Alguns familias fika vulneravel ku mas di 3 jerasom na nos Zona.

Na kazu di Baxu, ou seja Txada Baxu ki e zona mas marginalizadu i mas antigu storia kumesa a cerka 150 anu ou mas mas masifikasom so a partir di anus 1970/80.

Txada Grandi e provavelmenti através di izistensia di Tabanka komu um di kes zona mas antigu ki surji na redor di Praia ki elevadu a kapital definitivamenti  num prusesu ki dura mas di 200 anus ou seja desdi 1615 pasandu a 1770 ate 1858 elevado a categoria de Vila pa sidadi di Santa Maria.

E mutu bem provavel ki pisoas dja staba pa ladu txada tras i frenti na kes altura.

Bom nu falaba di Nha Dunda komu konsideradu um ominajiadu Mai di Asosiasom Pilorinhu.

Mas kenha ki e nha Dunda i mo ki fazi ki e bem para na Txada Grandi? Kel risposta li podi danu alguns pistas di Txada Grandi na si fazi ki e kumesa ta spandi lentamenti.

Nha Dunda e fidju di Agustu. Agustu e um antigu morador di Txada Tras. Nho Agustu ou Papai moda ki karinhosamenti kumunidadi setal kanti e bem ku 80 anu di Dakar, e fidju di Stevom Mendes. Stevom Mendes e um morador de Sarado na Porto Madera Baxu Renki purga Santiagu.

Stevam Mendes é irmão de D. Ana Moreira. Kel dos personagens li e ta fazi parti di antepasadus Avós di Dona Dunda, Daluz, falesidu Gina, falesidu Merkanu.

na kel tempu nha mai fla mes ta viviba ku sis irma  mas grandi na Saradu, ma sis mai mori ma era tempu fomi. Sis Irma mas grandi ta ba buskaba 1 litru midju la santiagu pe na txom, pa bai fika na bixa. e ta saiba 6.30 di manha e ta voltaba kelotu dia. era um litru midju pa bem pasaba fomi. Gina nha irma mas grandi ta ilaba ta da nos pa nu kume, restu e ta poi na pilom mustura ku agu fazi tenterem danu pa nu kume. "Merkanu nha irmonzinhu ta duem del pamo nka tem pam dal el ka tem pe dam, e duedu. E pidi agu e mori nha frenti, a nha armum."

Kes familia li alguns  bem pa txada es okupa primeiramenti Zona Norti Txada Grandi fika konxedu ate oxi komu Tedja, ou seja mesmu nomi ki tem tambe la di undi es bem.

Kel parti di storia di nha Dunda i di si Pai Agustu ku alguns di sis rilatus ta djudanu intendi parti di storia di Txada Grandi.

Sigundu Tia Daluz irma di Nha Dunda, ela foi trazedu djuntu ku tudu restantis fidjus bibu pa Txada Grandi Tras na na metadi di anu 1940 ou seja pur volta di 1945/47,  na Piku di fomi 1947.

Vovo Augustu tinha dos mudjer um la fora um na Praia. Era um kostumi di omis di kel tempu. E trazi mininus pa Txada Grandi tras pa djunta ku mas 5 fidju pamo si kelotu mudjer mori.

Nha avo era piskador. Kantu el era jovem na kel epoka e tinha a volta di 40 anu e tinha dja 10 fidju dos mudjer, sendu ki 2 dja moreba di fomi na fora.

Nha Avo si mai dja staba na Dakar manda buskal e dexas fidjus tudu minor sozinhu a kuidadus di ses mai.

Li ki familia kumesa desmembra. Purtantu e fenonimu di epoka, Kauza geral: morti di fomi, Revoltas latifundiarias, imigrasom ou prisom pa Guvernu kolonial.

Bom pa nu sabi pa nu sabi mo ki kumunidadi di Txada Surji nu tem ki ligal a Txada Trás. Nha Avo Augustu ta fla me tinha alguns familias na Txada Grande Frente i e ta ponta nos kes nomi ki ta koensidi ki di kes moradoris antigus i primerus na zona.

Nha avo tinha alguns problemas ku seta ordis kolonial nomiadamenti di Sinhor João de Deus Tavares Homens. Segundo e ta konta es senhor era duru i e ta kastigaba algem sima ki fosi Kabalu. e ta poba sporia e ta xikoteaba ate sangi kori dipos ta podu na prisom. El e ta konta me pasa pa mom di si justisa.

E importanti sabi ma kumesa ta tem txeu rivoltas i rebeliom na interior di Santiagu, tevi antis fugas di skravus tambe di sidadi velha.

Nha avo el e embarka pa Senegal entri anus 1946/1950. E tem 40 anu djuntu ku si mai nes tera. Kantu e volta e bem pa Txada Grandi Frenti pa kaza nha Mai.

Purtantu e trazi tradisom di Resa, expulsom di spritu mortu na algem, laba korpu di algem ora ki mori, i kuras spiritual ku ramedi tera, oliu di peixi tambe fazi linhas di peska tradisional pa pexi pikinoti i atum i kabu di mara boti.

Ku 80 anu na anus 1990 ki e volta. I e fika ta fazi si volta Txada Frenti i Trás ta visitas fidjus dexadus pa tras pa 40 anu.

Nha Mai Dunda orfon, realidadi di epoka, ela na periudu ki si pai viaja ela fuji di Txada Trás pa buska solusom pa sobrevivi di fomi na ruas di kapital.

Si sorti ki e foi adoptadu pa um sinhor ki Txoma Dr. Rozinha, um advogado viajante muito kunhesido na epoka. Esta moraba na antigo residencia do Sr. Bispo Paulino.

Storia ba ta rola nha mama Dunda volta pa fora pa Mora na Txada Kosta dipos em volta pa Txada Grandi, moradia di si ansestralidadi ki resta na Praia.

E txiga Praia di novu na anu 1970. Txada tinha poku kaza ainda. E pasa alguns zonas antis di entra Txada. E fazi si prumeru kaboku dja na meadus di 1970.

Nha mai kumesa logu na si atividadis asosiativas pa rekonstrui Pais através di organizasom OMCV- organizasom di mudjeris di Cabo Verde. E kumesa i e implimenta djuntu ku Dona Santa prumeru Jardim infantil na Txada Grandi.

Storia e txeu nu ta bem kontinual u ki nu kria risaltaba es kes komponenti importanti di vida asosiativa di vokasons i rekonstrusons di trajetorias familiaris na prusesu di komunidadi. Nu nta apenas motiva pa rikolha di rilatus pa insentiva risgati i rekonhesimentu di papel di pessoas na Komunidadi, tambe podi trasa midjor origem i orienta komunidadi pa futuru.

E importanti tem em konta spritu di komunidadi, manera ki e ta komporta, ki e ta aji mo ki e afirma i ki e pa nu podi distaka midjor na risolusom di problemas atual.

Antis di finda nu kre apontaba pa senariu di Praia Negra i ladera ponta Baxu li. Nha mai ta konta ma na inisiu di txada pratikamenti mudjeris ta pa madrugaba na ladera baxu li ta spera omis ki ta trabadjaba na diskarka na ponti bedju i ki ta desviaba produtus roubadus pa bem bendi dipos.

Bazikamenti Txada surji des pratikas, mas panha di areia na Praia negra pa kontrusom di Kaza, i bati ropa na Mudjer Branka ou na lavadura na lem-ferrera. Zona Lenferrera dentu  era dominadu pa florestas di grandis arvoris ti pasa Vila Nova.

Txada pasa ta tem mas movimentu ki kualker zona pamodi e fika perttu di Portu i Aeroportu. Txada e konxedu na tempus antigus pa spritu di mortu ta entra na algem i ta fala, i tambe pa Tabanka ki ta reuni algem di tudu kantu di ilha.

Ku avansu di tempu Txada kumesa ta evolui txeu pratikas negativus sobri vandalismu, mas tambe positivu komu Disportu, Batuku, Tabanka, Konstrusom Naval, Peska, Jogus di Oril di Karta etc

Purtantu apenas nu kre rifletiba sobri storia di pasadu i di lasus familiar i rilatus storikus pa konstrusom di um imajinariu koletivu.

Oji através di asosiasom Pilorinhu era importanti kumesaba ta rikolheba rilatus, i ta trasaba rumu i futuru di komunidadi.

Era nisisariu voltaba na tempu sem fika la mas pa djudaba nos konstrui um futuru midjor pegandu kes midjor aspetus ki nu tem di Djunta mom, Morabesa, i Koperativismu.

Asosiativismu e um grandi feramenta di emansipasom sosial i kultural si e for bem kordenadu ku varius pontus ki nu aponta nomeadamenti: lasus familiaris, tradisons kultural, origem de kada familia i sis trajetoria.

E ka um kestom di kompetisom mas e um kestom di nu vivi fortimenti nos ansestralidadi nu rifleti kuze ki nos era kuze ki nos e i kuze ki nos fidju ta ba ser dentu di nos kumunidadi.

Nu mesti rifleti di undi nu bem pa undi nu sta lebadu, nu mesti xinti pertensa di zona ou di familia sem exklui ningem sem glorifika mas prokura u midjor ki nu podi fazi pa ki nu tem UBUNTU agora.


Ras Munda Uvé




















quarta-feira, 18 de setembro de 2019

Julia lensu maradu na kabesa Pa um Fundasom Pilorinhu

Nha Dunda Mai di Asosiasom Pilorinhu (Nas-1940), ominaji dadu
pa tudu si kontributu djuntu ku si Maridu Tutuxa nes Organizasom
Pilorinhu é um termu normalmenti utilizadu pa simboliza puder lokal i justisa na tempu kolonial.

Sima nu sabi tudu Kauverdianu konxi es monumentu na Sidadi Velha mutu ki bem.

Pa kenha ki ka sabi, es monumentu ta marka  data di instalasom di kolonialismu na ilhas di Kabu Verdi, kuandu sidadi velha instaladu komu primeru sidadi di Portuges na Ultramar.

Na mumentu ki Rei di Portugal ta atribui si kabesa i sis mandatariu komu donu di Kabu verdi, logu a pos di si supostu diskubrimentu, ta kumesadu empretada di poi simbulu kolonial pa justisa na sentru di sidadi velha.

Pilorinhu ta riprizentaba um di kes primeru simbulu kolonial na Afrika.

La podi kemadu algem, kortadu mom, xikoteadu tudu abuzu era pirmitidu: e bazikamenti um simbulu bunitu pa monti portugezis,
Mas e ka ta dexa di ser um simbulu di teror pa afrikanus i pa nos ansestralidadi.

Mas e na sufrimentu ki nu prendi resistensia i resiliensia.

 Sigundu alguns storiadoris Pilorinhu podu na lugar entre 1511-1512. Sem papia txeu nu kre so avansa ma e nes tempu ki Portugal risolvi splora tera di Ethiopia em busca di um famozu imperador ki sta dexaba tudu Europa kuriozu.

Tem variuz skrituras em portugues sobri es storia u ki falta e odja storia na visom di Ethiopianus ki debi staba na lingua di ses i nau kastelhanu.

Bom kontinuandu Pilorinhu tem mas di 800 na Portugal e fika tipu um moda na periudu di instalasom di puderis munisipal, i oji e objetu di dikorasom turistika sima munti kaza kolonial i prisons torna na europa i na afrika.

A partir di ristorasom di regimi salazarista kumesa labantadu puera pa kompu kes Pilorinhus i meti algem kuza na kabesa moda medu teror baxu xintidu.

Pa nos Pilorinhu, ki sta ku riprisentasom na Senegal i na Ethiopia oxi komu asosiasom, el e um simbulu di libertasom ate mumentu ki Cabral ku kombatentis.

Purtantu,  e um justa ominajem pa tudu afrikanus ki mori na luta pa nos ki kumesa ta liberta Afrika pa justisa, dignidadi, i direitus lejitimu  nos tera.

Bem haja omis moda Cabral, Bem aja omis moda Sankara, Bem aja omis moda Menelik, Bem aja omis moda Selasie, Bem aja Omis moda Lumumba, Bem aja omis moda Nkrumam, bem aja mutu mas i bem aja omis moda Malcom X, bem aja omis moda Kapineru 22, bem aja mudjeris moda Julia ki tem amor a komunidadi ki ta luta pa verdadi,  bem aja mudjeris moda Dunda ki nasi em plenu fomi 47 sem pai sem mai. Bem aja omis moda falesidu Sr. Tutuxa ki da tudu si apoiu pa Pilorinhu.

Nu funda Pilorinhu na 2014 legalmenti, mas organizasom dja staba ta formasom desdi 2010. Pamo ki nu debi avansa Pilorinhu num Fundasom? Keli ki e grandi kestom.

Pilorinhu é um spasu okupadu em 2013 pa grupu di jovens ki txoma sis kabesa Movimentu Korenti di ativista, ou seja um movimentu ki inspira na ancestralidadi spiritual afrikana i bebi na fonti storia di afrika i kabralista.

Pilorinhu era komu nu sabi um lugar ki kumunidadi ta fazeba koko. Um merkadu abandonadu pa 15 anu konsekutivu. staba em ruinas. Na primeru limpeza inda pisoas kontinua ku atividadis ta konstisi la dentu ta tenta kes atus negativus.

Mudjer ta leba agu na Kabesa pa Asosiasom na inisiu
A nos nu okupa es spasu ku ajuda di tudu ativistas mas ovi um familia muitu importanti ineskesivel i indiskutivel nes prusesu.

Aniversariu Nhu Tutuxa Pai Di Pilorinhu si kontributu na aria di agrikultura na Pilorinhu foi notavel ate oji. (1947-2018) RIP
nu sta fala di Familia  Monteiru i Tavaris - Dunda Tutuxa ki da tudu si kontributu inisial: primerus mobilias bem di kel kaza, agu bai na kabesa, pilom pa pila midju, inxada pa koba txom, tudu kes feramentas ki nos kabesa ta imajina. Primeru mesa sai di ses kaza ku mas di 40 anu dipos ki sirbi pa rifeisom di sis 7 fidju djuntu.

Kaderas, agua, kumida, tudu enkuantu. poku a poku kumesa um trabadju di rikupelasom di kel spasus publiku: Foi konvidadu tudu pisoas afrikanus a ser livri pa bem da sis kontributu sobri signu di Cabral.

Na mumentu nu fla mama larga storia partidu ki dja bu tem 40 anu ta labuta i bu bem trabadja na asosiativismu djuntu ku nos. Gosi e tempu di nu mostrou luta Cabral. Nha fidju kudadu ku spritu kumunidadi. Mama dja nu sta skodjedu final.

Ou seja Pilorinhu e um ominaji a Amilcar Cabral i a tudu afrikanus ki mori i da sis vida pa ki aja libertasom nasional i ki tambe nu podi tem liberdadi i direitu di funda um organizasom di karater sosial kultural ou artistiku.

Purtantu, di simbulu di kolonialismu nu transformal na simbulu di emansipasom kultura i di Puder pa Kumunidadi.

Muitu rapidamenti nu kumesa ta organiza pa trabadja nos komunidadi si konsiensia disregrada, alienada i ferida profundamenti pa maus kostumis i abitus.

Komunidadi ka danu nunka verdaderu atensom purki era um prosesu txeu komplikadu ki nu sta lidada ku el. Mas nu kridita ma tempu ta bem falaba tudu. Ma spritu di Vovo ta djudanu.


Pilorinhu Sidadi Velha
Pilorinhu foi inisiadu sobretudu pa omis. Ma staba sempri um ou dos mudjer atentu ta kompanhaba nos. Nu tem Kazu di Stefania italiana fundadora di Simenti djuntu ku Natali i nu tem kazu di Julia ki muitu antis dja staba na apoiaba nos primeru asom na komunidadi a partir di 2010, um asom di pasifikasom i libertasom di konsiensia juvenil pa progresu di komunidadi. 

Es mudjer li,  Julia. ku 40 anu na komunidadi e bem la di forsa ku lensu maradu pe na txom pe bem djobi vida midjor na Praia.

E skodji Ponta Txada ou seja Txada Grandi. Mudjer di Tabanka di batuku, Mudjer di Benda riba Kabesa, di pe na na txom lensu maradu na sintura e luta el so ti ki e fazi um braku na txom di kutelu txada e fazi si kaza.

Nunka e ka poi pe na skola i oji e presidenti Pilorinhu e 4 presidenti dipos di 3 omi asumi es kargu.
Pilorinhu sempri kritikadu pa si postura maxista i pa si pusisom di puder familiar. I gosi? Gosi Pilorinhu dja risolvi atxa me sta priparadu pe intrega komunidadi Puder: Será ki nhos sta priparadu, a nos dja nu sta, Julia e Izemplu ki dja nu da ma nu kre.

Nos ideia geral e ki Komunidadi asumi es spasu i liberta si menti pa tudu kestom sosial.

A nos nu Kre ki pilorinhu seja um propriedadi di Txada Grandi i ki e seja transformadu num spasu pa tudu afrikanu sobretudu moradoris di txada.
Será ki bu ta apoia Julia na Puder pela leba sonhu ti txiga kaza di kada familia? será ki bu ta apoia julia pa fazi um presidensia ki ta marka storia di komunidadi?

Nu ta dexa em abertu tudu kestom pa nu intendi ma perkursu e longu , ma puder e um fogu ki ta kema kem ki brinka ku el.

Viva puder komunitariu femininu. Viva Pilorinhu. Viva jovens di Pilorinhu ki seta proposta di ser lideradu pa um ekipa di mudjeris nos mai, nos mudjer, i nos irma, nos Deus nos protetora, mas tambe vida tudu omis ki kridita na puder matriarkal komu fundamentu di vida umana. Viva Nha Dunda ku Nho Tutuxa sem es ka ta ixistiba asosiasom Pilorinhu. Ki kel blog li fika komu um ominaji a kel dos personaji li pa tudu di bom ki foi fetu pa txada grandi. Diskansa em Paz Velhu.

Ras Munda Uvé.








quarta-feira, 1 de maio de 2019

Poi bu mom nes misom: Kada Kriansa um Kabral



Foto Amilcar Cabral pai di Nasom Guine i Cabo Verde -  talvez 1932

Poi bu mom nes misom e moda smira sonhu di Uniom afrikanu na um kriansa dentu komunidadi.
mas inda e um simenti ki ta da bons frutus manham si nu kuida del. e moda arvore di Baobab raiz forti tronku grandi ki dura sekulus i mas sekulus. 


                                                               
um kriansa na atividadi manual na Pilorinhu
 Nes artigu li intensom e bazikamenti toma atensom di tudu pisoas ma e um nisisidadi urjenti kada um di nos poi nos mo di manera konsienti pa djuda asosiasom a tem maior kondisom pe djudas kes kriansas I adolesenti I jovens ki diariamenti ta djobi kel spasu Pilorinhu komu meiu di es afasta di varius problemas kriadu dentu komunidadi.

Dias normal di apoio eskolar



Diariamenti serka di 70 kriansas/adolisentis/jovens ku idadi entri 05 a 25 anus ta frequenta spasu pilorinhu undi es ta bai studa num biblioteka I fazi varius otuz tipus di atividadi moda sirku; artezanatu; dansa; agroecolojia; capoeira; etc etc.

Ku apenas um dizena di monitoris ki ta trabadja di forma voluntario durantis varius anus em diferentis arias identifikadus moda Capoeira; Artezanatu; Musica e apoio escolar e stremamenti difisil psikolojikamenti; sosialmenti aguenta presom di um trabadju des natureza.

jovens ki e voluntariu a tempu inteiru na pilorinhu na fazi artezanatu
Uki ta leba es konjuntu di pisoas a kontinua e simplismenti vontadi I krensa ma manham ta ser midjor e kridita ma kada pikinoti luz e um speransa na um futuru midjor; e pisoas ki ta kridita ma e nisisariu tem um trabadju pratiku na kumunidadi si nu kre verdaderamenti algum mudansa di nos komunidadi manham.

Um voluntariu antigu di Pilorinhu ku ses alunu num spresom di kultura Kauverdianu
Dentu des visom nu sta konvida tudu konhesidus pa poi mom nes inisiativa di suporta kada um kriansa ki ta frequenta pilorinhu ku apenas 1000 eskudus mensal pa ki kel grupu tem maior kondison pes trabadja ku kes diferenti kriansas.

Nu podi fazi kela duranti anu 2019/2020 so pa nu komprova rezultadus.
um grafiti realizadu pa um artista Ganes Bankslave konvidadu dentu projetu xalabas .
Kel subsidiu la ta permiti apoia kes kriansas na sis diferentis dificuldadi familiar moda: 
1. material skolar; 
2. realizasom di varius atividadis ku kes kriansa moda izemplu um retiro pa um praia di mar; 
3. realizasom di pikenus eventus pur izemplu kumemorasom di dia di Afrika 25 di Maiu; 
4. kompra di material di trabadjus izemplus livrus lapis di koris etc;
 5. pikenus subsidius pa monitoris ki okasionalmenti e txomadu  izemplus nu txoma um kontador di storia i pagal transporti etc etc
Zanildu na konta storia pa kriansas di skola Nicole


Ka nu skesi ma Trabadju na asosiasom ku kriansas adolesentis jovens i komunidadi em jeral me duranti anu inteiru sem direitu a ferias ou seja duranti a ferias  skolaris ta ritomamus atividadis di ferias I jeralmenti nu ta mobiliza voluntarius internasionais.

Purtantu es komunikasom em forma di blog e apenas um txomada di atensom ma um pikenu jestu pa um kriansa e um pikenu jestu pa um familia I um pikenu jestu pa um familia e um pikenu jestu pa um komunidadi I um pikenu jestu pa um komunidadi e um pikenu jestu pa um nasom I um pikenu jestu pa um nasom e um pikenu jestu pa um kontinenti I um pikentu jestu pa um kontinenti e um grandi kontribuisom pa mundu.


Di gota a gota ta fazi rio tranborda purtantu tudu padrinhu ta ser aprizentadu si kriansa ki e ta apoia I e podi akompanha tudu atividadi I progresom duranti anu interu.

expresom kultural
Ka nu skesi ma grandi finalidadi di asosiasom e fazi komunidadi ser um lugar mas feliz pa vivi mas konsienti i mas unidu i mas bunitu bo ki e imigranti bo ki e familia ki tem es posibilidadi poi bu mom nes kampanha di serteza ma bu ta odja tudu rezultadu ainda maior.

Ka nu skesi ma e nos responsabilidadi promovi um mundu sima nu ta gostaba i ku mas paz amor i amizadi pa nos fidju ki sta pa bem kria i vivi nel dja nu da konta ma pa kela konstisi ma imperativu numeru um e familia i kumunidadi unidu i konsienti di  um grandi obijetivu kel kel ki nu sta kria.



purtantu nu sta konta ku bo pur isu nu ta dexa informasom nisisariu au ladu di nos konta bankaria po apadrinha um meninu i po akompanhal duranti anu 2019-2020.




e importanti bu kontribuisom gosi pa nu divolvi kriansas kel grandi oportunidadi kes retiradu: kada kriansa um Kabra

Sima Nizia ki sta na fotu au ladu kada pikenu sforsu voluntariu kuandu e fetu ku amor ta muda kualker kuza ti kes mas difisil.
Primeru familia a suporta es  Uve and Izabel ku 12 mil pa anu Jullho 2019-2020




segunda-feira, 22 de abril de 2019

Di Pilorinhu Sidadi Velha a Gore ate Aksum - Deug 27 parti IV




Voltandu pa splorasom di nos tema di proposta di trazi um kompriensom storika di nos realidadi Afrikana komu bazi pa dizenvolvi midjor kampu sosial kultural politiku ou ideolojiku pa novu jerasom afrikanu em spesial na Kabu Verdi Senegal i Ethiopia; i ainda  skrebendu na nos propi lingua kriola nos propozitu oji nu sta analiza di forma brevi kontributu di um grandi sientista afrikanu Senegales ki nos na Kabu verdi pur izemplu nos guvernantis ou ministrus di edukasom ou di kultura sei la ka preokupa ku poi sis ideias na planu kurikular ki fari na planu di kunhesimentu popular.


E klaru ki ou e falta di kunhesimentu ou e um menosprezu ou ainda e um desisom prepozitada meditada pa serebrus giadu pa neokolonialismu mo kel ki Fanom kel mediku psikiatra i revolusionariu argelianu ta txoma na si livru di peli pretu di maskara branku.

Es grandi omi sientista di nos analizi da um otu versom pa siensia em jeral i um konsepsom mas negrifikadu di kel siensia ki nu konxi komu egiptolojia oji pratikamenti na mom di imperialismu.

Si nomi e Cheikh Anta Diop nomi ki bem dadu um di kes maior universidadi  di Afrika situadu na sentru di Dakar.

tantu pa imaji di sujidadi des spasu digradasom i konteudus inxinadu sta lonji di dignifikasom des grandi omi i di nos kontinenti em jeral u ki nu ta bem prova mas tardi ku diskursu ki Sarkozi ta setadu pe fazi nes propi Universidadi.

E tristi ainda na universidadis di Cabo Verdi  nem na kampu di Sosiolojia ki fari na kampu di Storia ou Siensias Umanas em jeral ka kompreendi importansia di kunhesimentu di Cheikh Anta Diop pa afrikanu i pa dizenvolvimentu kontinenti afrikanu em jeral si konsiensia ideolojika.

Es grandi sientista afrikanu egiptolugu ki foi pratikamenti rijeitadu pa kumunidadi sientifika europeia na altura i ki foi alvu di txeu trosa i intimidasom pulitika pa es kumunidadi konformi propri dokumentariu KEMTIYU produzidu pa Oumane  Mbaye em 2016 ta mostra ku tudu novus diskobertas ki e bem fazi di mintira sobri realidadi afrikana.

Sarkozi na altura presidenti di Fransa pais ki teni afrika sufokadu ku mo na piskos na 26 di Juliu 2007 tevi a koraji di fazi um diskursu patetiku peranti um plateia na propri universidadi Cheick Anta Diop a rinova i reafirma ma afrika e um kontinenti atrazadu sem storia i sem visom di futuru- https://www.youtube.com/watch?v=s32eInxqubw - 

Tristi e pamodi maioria di afrikanus ta konkorda i kridita na es visom pesimista di afrika sem futuru jeridu pa presidentis ditadoris.

Ou seja e um visom ki ta mostra mo ki dirijentis Europeus ta odja Afrika i moki ki implimentadu sistema edukasional afrikanu kolonizadu peranti omi branku kolonizador: ma omi bem di makaku i es makaku e omi afrikanu ki bem di kaverna i mesti ser Sivilizadu termu ki oji ta uzadu komu Dizenvolvimentu.


Sivilizasom e um konseitu trazidu atraves di misom evangelika kristom romanu duranti periudu di skravidom si nu bai mas lonji nu ta odja ma e ka verdadi ma antis di kil adja tinha varius sivilizasom afrikana. - odja mapa di afrika dibaxu bu ta konfirma.

Pa kontinua sem sai di sfera di Senegal na nos ponti ideolojiku ki nu kre fazel ku Kabu verdi i Etiopia ; Es grandi omi ki fazi si kombati a nivel kultural idukasional e pa maior kunhesimentu di egiptu antigu e kaba ku txiga um grandi konklusom na sis peskiza : diskuberta di maior krimi kontra siensia ku falsifikasom konsienti di storia di umanidadi : a falsifikasom di storia di egiptu pa poi na gresia.

 Na skola universal sta skritu ma gresia e bersu di siensia au pasu ki nunka es ka ta mostraou ma tudu filosofus gregus fazi viaji ti alexandria pa bai studa i trazi diploma.



Um krimi propositadamenti pa alimenta i perpetua splorasom umana atraves di ideolojias ki ta konsidera  branku komu uma rasa i superior a  pretus mas konkretamenti kel ki nu konxi na manual di skravatura.

Kodigu negru pur izemplu e um livru ki espesie di konstituisom legal ki ta legitimaba skravizasom di afrikanu foi skrebedu pa Colbert i sinadu pa Luis XIV em 1685.

Sigundu autor des livri termu skravu surji primeru bes na testamentu di Noe i maldisom di canaam fidju di Chan.

Ou seja fundamentu di skravatura pa Europeus foi enkontradu na Biblia i di la fazedu 60 artigu pa justifika masakri modernu di milhons i milhons di omi torturadu dezumanizadu sportadu divididu pa sirbi kaprixu di osidenti dexandu afrika pratikamenti na um kondisom di zeru u ki Sarkozi ka sikundi na si diskursu na Dakar.

Bom pa kela nu ta bem abri um kapitulu kompletu pa fala des kodigu negru dipos. Gosi nu ta gostaba di kontinuaba simplismenti a riferi i poi em kauza um konseitu sivilizatoriu ki dexa umanidadi afrikana pratikamenti distruidu oji ku bazis sientifikas i relijiozas ku limitasom i fronteras entri paizis afrikanus.

E klaru ki tudu prosesu di kolonialismu foi alimentadu ku kel fe i krensa na superioridadi di rasas mas na verdadi tem otuz suposisom ainda mas forti ki e aspetuz di ordi spiritual ki nu ta bem papia tambe mas tardi riferindu

 Kombati di Anta Diop foi stremamenti importanti para bem fulia na lixu di storia varius tesis sientifiku ki ta poi Gresia na sentru di atensom i bersu di siensia i ta neglijensia prestoria i tudu papel ki na vale di Nilo egiptu kultura faraonika tevi pa mundu di oji.

Anta Diop e klaru na si proposisom : e ka so fla ma egipsianus faraonikus mumifikadu era povu  pretus mas pa el e  konsidera-asom ki tudu es diskoberta e um fatu storiku afrikanu mundial e sobretudu um konseitu sientifiku operasional.

U ki e kre fla ku kela tambe e ki da afrika kel ki e di sel mostra ma nu tem um forti kultura identidadi i forsa i tambe ma afrika unidu em federasom debi fazi parti di prinsipiu di konsi si propi storia i bazia na si propi realidadi.

E ka sima oji nu ta odja mudelu di dizenvolvimentu afrikanu baziadu na konsepsom di otuz realidadis diferentis di sel.

Pa es grandi omi ki podi ser konsideradu kriador di verdaderu utilidadi di Karbonu 14 na kontextu ki ta sirbi verdaderamenti afrika um  substansia kimika ki ta ta permiti datasom di vestijius di pasadu ; inda mas ku fatus storikus klimatikus e prova ma tudu omi na stadu inisial era pretu i kis es ba ta sai i ki pa diferensas klimatika kor ba ta muda pa diferentis povus europeus aziatikus indius etc.


Pa es omi retorna a egiptu em tudu sis formas e kondisom nisisariu pa rekonsialiasom di sivilizasom afrikana ku sis storia pa um novu siensia umana moderna i pa rinovasom di kultura afrikana.

Pa Cheik anta Diop e stremamenti importanti pa nos futuru kultural i Egiptu pa nos debi tem mesmu papel ki kultura  grego-latina okupa pa dizenvolvimentu ediolojia osidental.

E ta bai mas lonji inda pa mostra ma maior parti di ideias ki es ta trazenu e ka mas di ki imitasom di nos ansestral : komu izemplu judaismu ; cristianismu ; islam ; dialetika ; teoria di ser ; siensias izatas ; astronomia ; medesina literatura arkitetura etc etc

Oji nu podi te fla ta fla ma siensia i teknolojia moderna bem di osidenti mas e prezizu sabi ma saber universal kori di la di vale di Nilo – Egiptu konformi Anta Diop.

Bom es omi diskonhesidu di maior parti di intelektual kauverdianu i di maior parti di afrika sis ideias ka foi kolokadu na pratika apizar di tudu sforsu fetu duranti  sis peskizas sobri asuntu 1946-1954.

Oji nu ta sta odja um pikenu luz na fundu di tunel sobri federalismu afrikanu konsepsom labantadu dja na anu 1952 ku studantis na Fransa di origem afrikana ku RDA ki kumesa ta podu kestom di um federalismu afrikanu i propi independensia di kontinenti sigundu propi Anta Diop na altura secretario jeral des movimentu na fransa sima movimentu na Casa di studanti em portugal ku studantis di kolonia portugesa kazu di Cabral Agostinhu Netu etc

Bom nu torna pa rasiosiniu inisial sistema imperialista tem meius i interesis pa perpetua mintira na sistema idukasional u ki sta visivel ate oji na nos skolas afrikanas.

Dja nu odja ma tantu nos skola komu nos relijiom e baziadu sobri mintira gravi sobri nos orijem. Manera ki nu ta inxinadu a pensa i a aji relijiozamentu ou intelektualmenti ta trazenu um serie di problemas komportamental tal komu setasom komu inferior i diskriminasom di otuz afrikanus pa kor di peli i kor di ses odjus.

Nos sistema idukativu e baziadu totalmenti na teorias eurosentrikas ku diskunhesimentus di fatus importanti sobri verdadi di orijem umana.

Sima Cabral fla i nrepiti konformi nu fla na kel otu artigu antis di keli nos storia foi interompidu. Nos kapasidadi di produsom e limitadu pa influensia stranjeru ; a nos e divididu pa nu ka intendi nada ki ta pasa alem di nos frontera ku otuz paizis vizinhus. Televisom ta mostranu imaji di um afrika dis-grasadu ou seja sem grasa di Nhordes.

Oji nu ta pensa so na bai Europa mesmu ki na boti pa atravesa atlantiku dexandu familia suisidandu na agus di miditiraniu a partir di praias di kosta di Senegal pur izemplu.
na kazu di CV nu ta odja piskadoris na buska pom di vida pa sis fidjus ta mori na kanal di boa vista i maiu enkuantu ki barkus di Uniom europeia ta piska trankuilu na nos agu ku setasom di nos guvernantis.

Na nos kabesa ou na sis kabesa importanti e so tem bom trabadju tem bom kaza bom karu mas u ki kuazi sempri nu ta skesi di luta pa da kontinuidadi.


Pa nos tema e superimportanti pa nu konxi i valoriza teorias di um afrikanu i sedu pa nu inxina nos kriansas kem ke es i kuze ki es fazi i pamodi i kuze ki sta speras manham.

Es omi dexa planus stratejikus di afrika negra na tudu sektor mutu mas importanti ki kes teorias marxistas hegelianas ou piajetanus freudianu etc etc.

Pur isu alternativa ki nos nu ta aprizenta e ki di fatu nu kumesa ta toma liberdadi di inxina nos mininus na nos kumunidadis verdadi utilizandu tudu meius ki nu podi pa ki manham es pega tudu legadu di trabadju fetu tudu eransa di nos ansestral.

E ku um grandi djunta mom ku um grandi mobilizasom ku um grandi simplisidadi ki nu podi intendi  ki storia afrikana tem valor i ma asosiasom tipu pilorinhu e apenas um izemplu di ki djuntandu mom nu podi inisia um prosesu di kontinuidadi.

ago nu ta purgunta undi bu kontribuisom komu intelektual afrikanu rispeitador di bu storia i valorizador di sangi diramadu i undi sta bu kontribuisom panafrikanista.


Anta Diop na si laboratoriu na Senegal ta prova sientifikamenti sis argumentus



sarkozi em plenu di dekada di 2000 na propi universidadi em Dakar ta riafirma ma afrikanu e atrazadu
https://www.youtube.com/watch?v=s32eInxqubw

varius sivilizasom ki existiba antis di invasom Europeia

Universidadi Cheikh Anta Diop na Senegal undi ta forma txeu studanti Kauverdianus
A,ilcar Cabral riprizentandu luta kontra tudu ki e paga storia di afrika

livru di Anta Diop ki ta splika grandeza di nos kontinenti i si origem


sexta-feira, 19 de abril de 2019

Di Pilorinhu Sidadi Velha a Gore ate Aksum - III

kartaz ta riprizenta grandis putensia ta satadja afrika na konferensia di berlim 1885 sem ruspetu i dividi familiaris paizis vizinhus sem ruspetu a sis tradisom i kostumis- kela rizulta em grandi problema na afrika di divisom etnika.

ilha di Gore na Dakar Senegal - um ilha ki era armazem di omis tornadus skravizadus oji e ilha turistika ultimus tempus e remodeladu ku apoiu di uniom Europeia ki da si nomi a um prasa la- sem ruspetu pa pasadu.

statua na gore ta riprizenta omis i mudjeris livris ta rabenta korenti skravatura


Kontinuandu nos asuntu pa kes ki sta interesadu na proposta di kria um Movimentu di Mobilizasom i Aproximasom di Cabo Verdi Senegal i Ethiopia DEUG  27 e importanti kontinua ta analiza es  nisisidadi i pirioridadis.

Na artigu interior nu murgudja um poku na storia pa intendi es paizis i importansia di aborda um planu konkretu.

Sima gosta di fladu pa panafrikanista a luta kontinua. ok. Ideia e konsiensializa ma si nu ka fazi determinadus trabadjus di kaza mas es ka ta kai di seu i ma si nu fika xintadu nunka mas.

Bom dexanu papia um pokinhu di Senegal. Senegal e prumeru paiz ki Kauverdianus kumesa ta refujia kantu imperiu portugezis sta dexaba fomi tomaba konta di nos avos.

Num kazu konkretu avo di autor bai pa Dakar i puxa 40 anu la.

Apizar di grandi kuantidadi di kauverdianu di prumeru sigundu i terseru jerasom sta na senegal; apizar di es sta a 1 ora di aviom guvernu di kauverdi nunka mostra verdaderu interesi na aproxima si povu di Senegal.


Klaru dja nu sabi ma interesis di manti linha  papa portugal ka ta kontentaba ku kela logu propozitu sempri e korta difinitivamenti kordom umbilikal ku afrika.

Pelu kontrariu di ki Kabral ta konsedjaba aproximaba u maximu pusivel di paizis vizinhus guvernantis di Kauverdi fazi obidu moku i dexa ate nos 3  jerasom jerasom kum ideia ma nu ka tem nada a ver ku senegal.

Nu odja pur izemplus mudjeris rabidantis ki pulisia di fronteras ta frontas pa simplis kompras pa bem bendi ou ainda oki povu ka teni solusom di saudi ba prokura midjor la na sis ospital.

 Studanti tambe ta bai pa senegal es teni bons kondisons di setasom la mas difikuldadi di apoiu e tantu pa parti di nos guvernus ki ka ta preokupa ku sis futuru komu profisional i pa engajamentu di kauza afrikana.

Pa kauverdianu Senegal e afrika pamo sis kor i nos e europeus pamo nos kor um bokadinhu mas klaru. Ou seja nu perdi grandi oportunidadi di prendi sis linguas i di sis vastu kultura di sta mas pertu i na interior di kontinenti.

Maioria di senegalezis ki ta prokura Cabo verdi pa trabadja ou vivi e tratadu komu mandjaku disprezadu pratikamenti i dexadu so na aria di benda ka izisti um verdaderu irmandadi.

Pur otu ladu kau verdianus nasidu na senegal tem forti problema di intergrasom apizar di es ta dumina lingua um oportunidadi disperdizadu pa embaixada di kau verdi na senegal i propiu guvernu kauverdianu ki pudia pruvetaba es jerasoom pa introduziba aula di wolof.

Pois munti des e lisensiadu mas es ka tem insentivu pa es bai pa CV. Nu ta inkontra ainda kosturerus artistas diversus ki porta e fitxadu na cv.


Bom kaminhandu Gore e um lugar stremamenti importanti storikamenti mas nem pur isu ka ta inxinadu na skola di kau verdi kualker pista nu prefiri nos manual brankisadu.


Konxedu komu kaza di skravu e um lugar ki pasa holandezis portugesis i mas. e um pikenu ilha na Senegal poku mas grandi ki nos Djeu ki bendedu pa xina. - djobi na fotu -

E na es lugar ki tudu omis i mudjeris ki siparadus di sis familias a forsa era kolokadu na kondisom dizumana pa es mandadu pa trabadja forsadu maltratadu i bendedu pa diferentis paizis di europa i merka talvez munti des ta pasaba pa cv tambe.


U ki nu sta analiza e ki kontinuidadi di luta pa independensia ki bem kaba ku parti forsa di mas di 4 sekulus di dor i speransa gosi toma um novu forma.

Muitas vezis ate nu podi fla fama panafrikanista ki komparandu ku trabadjus dizenvolvidus desdi inisiu des filosofia panafrikanista em 1900  nu podi fla ma nu dixi pa pontu zeru tantu na produsom di dibatis i enkontrus na mobilidadi i na engajamentu total.

Bom saltandu poku pa rifleti mimoria di pamo ki afrika fika si pa munti ki gosta di kulpa dirijentis i propi afrikanus sem odja pa storia.

Na kazu di Ethiopia situasom e pior. Tem Rua Kau verdi na Ethiopia i di pratikamenti tudu pais di afrika.

Cabo verdi ka tem um embaixada na Ethiopia i nem kualker tipu di riprizentasom nau pur falta di oportunidadi mas pur falta di interesi. ka ta izisti rilasom na pratika di mobilidadi fora di festa na konferensia di OUA.

Tudu isu nu podi rifletil na u ki Kwame Nkrumah fla sobri neokolonialismu me baziadu na prinsipiu di padasia antigus teritorius kolonial em munti padasinhu di pikenus stadus inviavel inkapaz di dizenvolvi individualmenti i ki ta fika sempri ta spera di zimola di si antigu patrom branku pa djudal difendi mesmu si siguransa interior.

e u ki nu sta odja odja guvernu di CV divididu ku el mesmu ta buska apoiu di Sofa ou di Xina etc

Cabral bai na mesmu linha fla neokolonialismu e fiskalizasom i interupsom di storia di povu afrikanu.

Num palavra si nu ka mexi nu ta mexedu moda papa.


Sempri ki bu tenta ultrapasa bus fronteras abo e blokiadu pa ka evolui. Diversas tentativas di uniom kontisi na afrika duranti i dipos di luta pa indipendensia mas ninhum ka tevi susesu. E kazu di Gine i Kau verdi e kazu di propi federasom di Mali ki  reuniba 5 pais di afrika osidental fransesa em 1960 ka dura mas ki 2 mes.

Ou seja federasom i uniom ki ta manti e so di europa merka xina ou Rusia. Afrika ka tem direitu a nau ser na teoria. e kazu inda di kes organizasom ekonomika moda CDAO etc etc so teoria verdaderamenti. Stadu afrikanus ka sta konsigi organiza sportasom.

Tambe nu odja pa akordu de APE um akordu ki ta funda afrika ekonomikamenti so ta trazi benifisiu pa europa.

bom keli e alguns pistas ki ta prova ma uniku kaminhu mas forti ki restanu e tenta na dominiu asosiativu sima nu ka sta farta di ripiti.

Kuza ki nos antipasadu ka konsigi nu debi prokura konsigil ku bazi na eransas ideolojikas i oportunidadi ki es dexanu.


Purtantu afrika oji si grandi xansi e volta a si storia i odja ma di fatu razom prinsipal di si atrazu sta na diskonhesimentu di sis raizis i falta di aproveitamentu di si storia.


E muitu importanti suporta um movimentu di grandi dimensom na duminiu di arti lingua i kultura em jeral entri paizis afrikanu.

Nu ka podi kontinua ta perpetua divisom ki e um kuza ki nu podu na kabesa. pa intendi um povu i ganha si konfiansa prumeru pasu e intendi sis linguas.

Kolonizadoris brankus kantu es thiga afrika atraves di missom rilijiozu sima npontaba nhos prumeru kuza ki es ta preokupa ku el e aprendi lingua lokal.


Pa konklui nos motivasom e konvida i apela tudu diaspora afrikana a da si minimu kontributu pa ki asosiasom abri porta pa afrikanus jovens interesadus a apoia es movimùentu di aproximasom kultural artistiku i linguistiku.


E um kuza seriu pasa ta da nos kumunidadi alternativa di konxi mas afrika i si storia num sentidu pratiku.

Pa termina tersera parti di nos apelu a movimentu nkre sita um parti di diskursu di Haile sellasie na primeru diskursu fetu na OUA maio de 1963 undi e fla: oji nta odja futuru calmo ku konfiansa i ku korajem na nha visom afrika ka meresi so ser livri mas tambe unidu mas storia ki ta bem prova mo ki e nisisariu um luta forti.

Ditu fetu di fatu ate oji nu sta sunha ku uni nos propri familia ku nos kumunidadi kuantu mas nos kontinenti. Tudu kela poku interesi engajamentu i rispeitu pa trabadju sosial.

Ka nu skesi vida e pasajera inda nu teni tempu di dexa um marka di kontinuidadi di tudu sforsu fetu pa kes omis grandi ki nu sita.


Pa konklui mesmu nu ta skaresi pratika des apelu i undi nu kre txiga:

1. Jovens di Kauverdi Senegal i ethiopia djuntu ta partilha speriensias
2. Valorizasom di kontatu kultural i produsom di marka deug deug a partir di inkontrus
3. Abertura pa tudu povu di tudu kor na suporti di movimentasom
4. Ki tudu es movimentu seja algu indipendenti di kualker partidu ou organizasom pulitiku ou organizasom stranjeru ou seja ki tudu si poiu bem di residentis di es paizis i di diapora
5. Ideia e di forma kolaborativu nu kria um organizasom di tudu ideias ki nasi di uniom des tres kultura
6. Manti um linha di konta abertu konstanti pa apoia es mobilidadi
7. Interesadus tem ki alista na movimentu i partisipa di forma pratiku


E prezisu inda intendi ma proximu fazi dja sta em andamentu i ma mobilizasom na ethiopia tambe.


Salam na
stratu di diskursu di Imperador Ethiope na pe di si Statua kolokadu risentimenti na Sedi di Uniom Afrikanu.

primeru speriensia na Julhu 2018 di interkambiu i mobilidadi di um jovem senegales pa produsom i doasom di 65 bolsa pa kriansas di kumunidadi di txada grandi

fotu ki ta mostra amizadi Cabo verdi Senegal. provavelmenti e primeru kontatu ku um senegales di forma di troka di speriensia num asosiasom. Permiti midjor rilasom i aproximasom di dos paizis

um kriansa ethiopianu ta spermenta muxila Deug fetu na ethiopia

kriansas na kau verdi feliz pa sis novu muxilas ki ta riprizenta kor di afrika

um adolisenti di terseru jerasom diaspora na partilha speriensia di plantasom medisinal akompanhadu di sis pais na pilorinhu

Babakar na senegal a pripara kes prumerus muxila pa Kabu verdi  dentu projetu Deug na fundu um mapa di afrika ku nomi di tudu algem ki pasa pa pilorinhu pa apoia verdaderamenti
ruinas di se katedral provavelmenti primeru sentru misionariu na afrika