quinta-feira, 3 de março de 2016

FNKA PE SEM PARTIDU MAS UNIDU


Si nu djunta klaru ki nos e mas forti. Si nu sipara bem klaru ki nu ta fika mas fraku si nu sta divididu. Intensom di Pilorinhu e sem duvida  dexa Finka Pe sustentadu sem problema ke pe podi ser um elementu di redi, um aplikasom ku susesu.

So pa nu odja mo ki kumunidadi tem stadu txeu movimentadu ku inisiativas, pesoas i eventus.

Nu ka podi dexa Finka Pe timenti trabadju ka sta terminadu ou seja timenti Finka Pe ka sta kapaz di anda ku si PE pe Djunta mom ku Pilorinhu.

Spasu Finka Pe e um spasu sima munti spasu urbanu i rural spadjadu abandonadu na Cabo Verde mas ki foi fetu na basi di ideolojia di partisipasom popular pa djuda dizenvolvimentu di zona.

Komisom di morador rabenta ku spasu i gosi nos jovem dja nu okupa i nu kre otu visom i pa kela nu ta luta ti fim.

Kantu tempu dja tem ki nu ka podi odjaba jovem di des dos kumunidadi ta trabadja djuntu na susial.

Djunta mom e um valor baziku ki poi kom ki es spasu manti ate um determinadu mumentu ki nu foi partidu pa dos ladu.

Tudu nos patrimoniu sta divididu dja ka tem mas kel amizadi i partilha. Nos priokupasom e risgata kes tipu di valoris importantis pa vida em kumunidadi.

Nos tudu nu tem direitu a nos patrimoniu ki foi konsigidu grasas a djudas i atraves di luta.

Nu ka mesti bem simia divisom pa bem kausa disuniom i ritrusesu di tudu trabadju konsigidu duranti tudu es tempu.

Podi fla ma nos meta sta kuazi. Ma nos kriansa sta mas sabi. Mas nos jovem sta ku mas konfiansa. Pake ntom konsfusom i traisom entri irmom.

Pamodi kantu spasu staba abandonadu ningem ka ba riabilital, dinamizal i izijil?

Pamo ki nu ka tem partisipasom djunta mom tudu dia ki manxi ora ki mas nu mesti?

Nu foka na inxina nos mininu pur isu nu kria primeru biblioteka pa mininu i grandi le i skrebi. Mas pa kela nu mesti mas rikursus umanus voluntarius i ativista.

Nu ka sta bem perdi tempu ku papia nu sta kontinua ta mobiliza rikusrsus ku mas na pratika pa midjora situasom.

Rivalidadi entre jerasom nu ka kre pa konstisi mas. Nu kre nos direitus umanus, susial i di protagonismu di jovens. Nu ka ta seta manipulasom institusional mas sim um ruspeitu pa tudu sforsu didikadu:

Finka Pe oji e um orgulhu di Praia. Um referensia pa kriansa sobri ativismu, da sem kre risebi.

Ser konsienti i risponsavel na nos asom e fundamental pa kumunidadi i nos nasom
.

Viva uniom di kumunidadi

quarta-feira, 17 de fevereiro de 2016

FINKA PE PA NU PODI DJUNTA MOM


Finka pe nu tomal komu um laburatoriu umanu pa speriensia di rezistensia na trabadju susial kumunitariu.

E ku bazi na speriensia pratiku di terenu ki nu sta fala.

Dentu kumunidadi oji em dia dja ka tem kel spritu di solidariedadi sima um bes. Troca di pratu, toma bensom, ruspetu, kumprimenta tudu algem, ser sinseru, djuda kumpanheru i mutus mas valoris importanti pa konvivensia umanu sa ta bai dia pa dia.

Djunta mom, konseitu di tradisom antigu afrikanu signifika tambe UMOJA. Na lingua sosiolojika nu podi tomal komo partisipasom susial, envolvimentu di kumunidadi.

Mas gosi kela e um bem kada vez mas raru. oji em dia tudu e fetu na bazi di rilasom ekonomika. E mutu poku kel vizinhu ki ta iduka i toma konta di bu fidju.

Purtantu sosiedadi atual sta pensa mas na interesi pisual. Mininu ta inxinadu di pikinoti ma si kuza e di sel me ka podi emprista, me ka podi brinka ku otu.

Sosiedadi txeu individualista i egoista txeu sinismu.

Na klasi dirijenti susial pulitika ki mas mesteba priservasom di valoris pelu kontrariu e la ki mas sta korompidu: midjor salariu e pa es, midjor kasa, midjor karu, undi kes ta mora mas e riku ki podi sta. es kria muru entri riku i pobri.

Em bes di es apusta na investimentu susial, ambiental, i mural ta apustadu na divastasom di natureza, alienasom di propriedadi privada i patrimoniu nasional kuzas ki jera mas desigualdadi susial.

Purtantu nu pensa um alternativa atraves di resistensia kontra novus kulturas ki ka tem nada a ver ku nos prinsipiu di existensia, nos morabeza.

Da ki a nada omis kapitalistas ta buska lugar natural, virgem na undi ki sta  bai rilaxa, um Djeu, um Matu, um Lagoa, um Praia e sima um diamanti raru; kes rikursu sta bira skasu;

Si ka tem saudi ka tem vida, si bu ka da bu ka ta risebi, ntom nu valoriza kel ke di nos, nos kultura, nos identidadi, nos valoris ki gentis grandi inxinanu.

Finka Pe ojipa pa nu podi tem Djunta Mom manham.

Nu ka podi kre tem identidadi nasional, luta envolvimentu di povu si na kumunidadi nu ka tem mas djunta mom.

Tem ki existi Finka Pe mesmu ki for presizu da mas 2 pasu pa tras pa da um pa frenti pa enfrenta novus dezafius.

Nu sta mo djuntu i pe finkadu.



terça-feira, 12 de janeiro de 2016

Tekinolojia Susial PAIS - Brasil- Cabo Verde




PAIS signifika Produsom Agro-ekolojiku Integradu Sustentavel. Kel sistema li sta uzadu mutu bem na Brasil na kumunidadis rurais apoiadu pa guvernu di Brasil i pa otus instituisons privadus tambe. 

E um sistema ki ta articula alimentasom saudável, sustentu familiar, i protesom di meiu ambienti.

Proposta di artikulasom ku parti Idukasional, surji di nisisidadi ki um grupu ki ta trabadja i ta priokupa ku kestom susiais, istórikas i pratikas ancestrais xinti.

Sigundu Afroconnect, es grupu ki sta na terenu ku nos ta aplika PAIS na Cabo Verde,  keli e um konhesimentu  sobri tekinikas di kultivu  através di afrikanus ki skravizadus pa amerikas ansestrais.

Purtantu PAIS si obijetivu e midjora kualidadi di vida i proporsiona sustentabilidade pa kumunidadi rural. E ta stimula agricultura organika pa através di produsom di baxu kustu i sem uzu di produtu agrotoxikus.

Duranti um simana entri asosiasom Pilorinhu i Afrokonets ku kolaborasom di AKSUM, um grupu ki ta foka na Opsom Kultural Panafrikanu, sta troka speriensia na aria di agroekolojia, ambienti, sosiedadi i kultura na propi terenu Pilorinhu.

Komu sempri Pilorinhu apusta na frenti di kultivu pa si sustentabilidade alimentar i tambe pa trazi konsiensializasom a volta di importansia di tera, alimentasom, idukasom e pur isu ki kel konexom li bem a kalhar i e sta ser bem aproveitadu.

Prendi ta fazi manenti foi metodolojia utilizadu duranti tudu troka di saberis ki abarka temas sobri rega, struma terenu, interkambiu ki ta izisti entri vida animal i vejital, alimentasom sem kimika i mas muntu otus speriensias i putensialidadis des feramentas.

Proposta di Pilorinhu, djuntu ku Finka PE, AKSUM, i tudu partisipanti  e ka fika so na teoria, e kontinua ta multiplika saberis aprendidu pa apusta na vertenti idukasional i na sperimentasom di PAIS na nos tera.

Pa nos tambe e  importanti pensa susial tambe na perpetiva di edukasom ambiental si nu odja pa duensas ki oji sta atinji nos tera pamodi malnutrisom, di uzu i abuzu di alimentus perigozu pa nos saudi.

Ku kolaborasom di nos tudu ki tem mas kunhesimentu nu sta atentu ta spera pa mas oportunidadi di kel natureza li pa puxa i da kontinuidadi a es asom komu um kontributu pa progridi nos liberdadi,  konsiensia di interdipendensia , umanismu i sustentabilidadi i ambienti saudavel.